Dù chỉ tương đương khoảng 0,11% – 0,125% tổng dự trữ ngoại hối quốc gia và bằng quy mô của một phiên can thiệp thông thường của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), giao dịch mua 100 triệu USD của Kho bạc Nhà nước (KBNN) từ các ngân hàng thương mại vẫn mang ý nghĩa kỹ thuật nhất định đối với thị trường ngoại hối và thanh khoản tiền đồng. Bài viết này phân tích hai kênh tác động chính của hoạt động trên trong bối cảnh hiện tại.
1. Tăng cầu USD trên thị trường giao ngay
– Việc KBNN thực hiện giao dịch mua USD giao ngay (spot) từ các ngân hàng thương mại tạo ra cầu ngoại tệ thực sự mới từ khu vực công trên thị trường. Đây là giao dịch phát sinh ngoài các hoạt động mua – bán thông thường giữa các tổ chức tín dụng hoặc giữa ngân hàng với doanh nghiệp nhập khẩu.
– Để đáp ứng yêu cầu bán USD cho KBNN, các ngân hàng thương mại sẽ phải sử dụng nguồn USD hiện có, hoặc mua lại từ thị trường liên ngân hàng, làm tăng nhu cầu USD trong ngắn hạn. Điều này có thể gây áp lực tăng nhẹ tỷ giá USD/VND, đặc biệt nếu thanh khoản USD trên thị trường đang không dư thừa. Giai đoạn nhạy cảm sẽ rơi vào khoảng 1–3 phiên quanh thời điểm giao dịch (21/5/2025).
– Tuy nhiên, nếu thanh khoản USD dồi dào và không có hiện tượng đầu cơ tỷ giá, tác động có thể bị triệt tiêu nhanh chóng.
2. Hút tiền VND nhẹ khỏi hệ thống ngân hàng
Về phía nội tệ, khi KBNN thanh toán tiền mua USD bằng VND, lượng tiền này sẽ được chuyển từ tài khoản của KBNN tại NHNN hoặc tại các ngân hàng Big4 (Vietcombank, BIDV, VietinBank, Agribank) sang tài khoản của các ngân hàng thương mại thực hiện bán USD.
– Trường hợp nguồn tiền đến từ NHNN, dòng tiền này sẽ chuyển từ tài khoản ngân khố nhà nước sang hệ thống ngân hàng thương mại, tức là rút bớt tiền khỏi NHNN và bơm nhẹ vào hệ thống ngân hàng theo cách gián tiếp.
– Trường hợp rút tiền từ Big4, đây là sự chuyển dịch nội bộ trong hệ thống ngân hàng thương mại, không làm thay đổi tổng thanh khoản hệ thống, nhưng có thể ảnh hưởng đến phân bổ dòng tiền giữa các cụm ngân hàng.
– Đặc biệt, nếu KBNN mua USD tại chính ngân hàng mà mình đang gửi tiền (ví dụ BIDV hoặc Vietcombank), giao dịch sẽ diễn ra nội bộ trong cùng một ngân hàng, chỉ làm thay đổi cơ cấu tài sản giữa tiền gửi nội tệ và ngoại tệ trên bảng cân đối kế toán của ngân hàng đó. Khi đó: (1) Không có dòng tiền luân chuyển ra khỏi hệ thống, cũng không có dòng tiền chạy giữa các ngân hàng. (2) Nhưng ngân hàng vẫn phải dùng chính nguồn USD của mình để bán cho KBNN, nên về mặt thanh khoản ngoại tệ, có thể phát sinh áp lực nội bộ.
3. Bối cảnh hiện tại: Thanh khoản dồi dào, lãi suất thấp – Tác động chỉ mang tính kỹ thuật
– Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước vẫn duy trì trạng thái bơm ròng qua thị trường mở (OMO) và không phát hành tín phiếu trở lại, cho thấy định hướng duy trì thanh khoản dư thừa nhẹ nhằm hỗ trợ tín dụng và tăng trưởng.
– Lãi suất VND liên ngân hàng, theo dữ liệu mới nhất, duy trì ở mức thấp với lãi suất qua đêm dao động quanh 3,68%, phản ánh không có áp lực thiếu thanh khoản trong hệ thống.
--> Do đó, tác động hút tiền từ giao dịch mua USD của KBNN trong thời điểm này gần như trung tính, và không gây biến động đáng kể đến mặt bằng lãi suất VND. Tuy nhiên, nếu hoạt động này được lặp lại với quy mô lớn hơn hoặc rơi vào thời điểm hệ thống đang có dấu hiệu thắt chặt thanh khoản, hiệu ứng cộng gộp có thể đáng kể hơn.
Kết luận: Tác động mang tính kỹ thuật, không phải tín hiệu điều hành chính sách
Việc Kho bạc Nhà nước mua 100 triệu USD trong bối cảnh hiện nay nên được nhìn nhận là hoạt động mang tính cơ cấu tài sản ngân khố, phục vụ chi trả nợ nước ngoài hoặc điều phối ngân sách ngoại tệ, không phải là tín hiệu điều hành tiền tệ.
Trong điều kiện thanh khoản VND vẫn dồi dào, lãi suất thấp, và không có động thái siết tiền tệ từ NHNN, tác động của hoạt động này đến tỷ giá và thanh khoản là cục bộ, tạm thời và dễ hấp thụ. Tuy nhiên, vẫn cần theo dõi nếu động thái này lặp lại nhiều đợt hoặc rơi vào thời điểm thị trường “nhạy cảm” về dòng tiền – tỷ giá, vì hiệu ứng cộng dồn có thể khiến biến động trở nên đáng kể hơn kỳ vọng ban đầu.
